عید نوروز
“بوی باران، بوی پونه، بوی خاک،
شاخه‌های شسته، باران خورده، پاک” …
زمان: اول بهار و آغازین روز فصل نو؛ زمانی برای بیداری طبیعت
از نظر تاریخی برای سابقه عید نوروز اسناد مختلفی ذکر می‌شود. قدمت جشن‌های نوروزی به بیش از ۲۳۴۰ سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد. بنا بر اسناد ثبت شده از آرتور کریستن سن، ایران‌شناس مشهور دانمارکی، سال ایرانیان باستان در پاییز آغاز می‌شد و جشن بسیار معروف مهرگان در اصل جشن اول سال ایرانیان بوده است. چنان‌چه از جشن نوروز، در اوستا و ادبیات اوستایی هیچ نامی ذکر نشده، است. اواخر فرمانروایی داریوش بزرگ، ایرانیان متاثر از تمدن آسیای صغیر و سرزمین‌های مدیترانه‌ای، تقویم مصری را پذیرفتند که بر طبق آن سال در اعتدال بهاری آغاز می‌شد. این نوع سال، یعنی سال اوستایی جدید، سال دینی زرتشتی شد و تا به امروز در نزد پارسیان حفظ شده است.
بدین ترتیب روز اول سال در اعتدال بهاری، همان اول فروردین، یعنی عید نوروز است. البته استاد بهار با این نظریهٔ وام‌گیری عید نوروز موافق نیست و معتقد است عید نوروز سه هزار سال پیش از میلاد نیز در آسیای غربی جایگاه خود را داشته است.
احتمالاً نوروز در ایران قبل از هخامنشیان نیز وجود داشته است و اگر در اوستا مطرح نشده، به علت آن است که یک عید ملی محسوب می‌شده و اوستا یک کتاب دینی است و اعیاد خاص خود را دارد. به مرور زمان دین زرتشت، هم جشن مهرگان را که در آغاز یک عید بومی بوده و هم نوروز را می‌پذیرد.
روز نخست فروردین ماه، نوروز عامه یا نوروز کوچک خوانده می‌شد. پنج روز اول فروردین جشن نوروز گونه‌ای همگانی داشت و عموم مردم به اجرای مراسم و سرور و شادمانی می‌گذراندند، به همین دلیل آن را نوروز عامه نامیده‌اند.
مراسم ایرانیان باستان در نوروز
آداب و رسوم نوروزی نیز سرچشمه‌ای کهن دارد و بنا بر عقیده‌ای، در این روز زرتشت با خدا گفت‌وگویی نهانی داشت و در این روز نیک‌بختی قسمت مردمان زمین می‌شود و از این رو ایرانیان آن را روز امید نامیده‌اند.
سفره هفت‌سین
بنا بر عقیده ایرانیان باستان، در ایام نوروز ارواح گذشتگان از جایگاه آسمانی خود به زمین و به خانه‌های خویش باز می‌گردند. بازماندگان نیز برای پذیرایی از آنها سفره‌ای رنگین می‌گستراندند تا ارواح از پذیرایی و صفا و پاکیزگی بازماندگان، دل‌خوش شده و آنان را برکت عطا نمایند. همین رسم در ادامه به چیدن سفره نوروزی یا هفت‌سین رسیده است. چنان‌چه استاد پورداود نیز بر این نظر صحه می‌گذارد.
حکمت سبزه
یکی از آیین‌های پیش از نوروز تدارک سبزه هفت‌سین است. طبق روایات کهن، بیست و پنج روز قبل از فرا رسیدن عید نوروز، ستون‌هایی از خشت خام اطراف حیاط دربار برپا می‌شد و بر فراز هر ستون نوعی دانه از حبوبات کاشته می‌شد و نحوه رویش غلات در سال پیش رو از روی میزان رشد حبوبات محک زده می‌شد. بدین‌ترتیب پیش‌بینی می‌شد هر نوع دانه‌ای که بهتر بار آمده بود، محصول بیشتری در آن سال داشته باشد و مردم به کشت همان محصول در سال پیش رو می‌پرداختند. بر این اساس در ایران باستان رسم سبزه عید بنا نهاده شد و مردم در ظرفی دانه گندم، جو، برنج، لوبیا، عدس، ارزن، نخود، کنجد، باقلا، ذرت، و یا ماش می‌کاشتند.
عیدی نوروزی
در نوروز و مهرگان رسم بود که نمایندگان و بزرگان و فرمانروایان ایالات و اشراف و مردم عوام هر یک بسته به توانایی و استطاعت، هدایایی را به دربار اهدا می‌کردند.
در نوروز مردم بی کدیگر شیرینی هدیه می‌دادند و این رسم در دوران ساسانی همگانی بوده است. در عصر حاضر نیز رسم عیدی دادن و عیدی گرفتن همچنان پابرجاست و بیشتر براساس سن این عیدی از طرف بزرگ‌تر به کوچک‌تر داده می‌شود تا نشانی باشد برای حفظ حرمت بین افراد و …